Vier kandidaat-Tweede Kamerleden debatteerden op 7 november over de maritieme positie van Nederland. Het debat vond plaats tijdens Europort in Rotterdam Ahoy en was een coproductie van de Vereniging van Waterbouwers (VvW), offshore energie branchevereniging IRO, de Koninklijke Vereniging van Nederlandse Reders (KVNR) en branchevereniging Netherlands Maritime Technology (NMT).
De programma’s voor de Tweede Kamerverkiezingen van 22 november 2023 staan vol maritieme aandachtspunten. Onder leiding van presentator Twan Huys en KVNRdirecteur Annet Koster deelden Joris Thijssen (GroenLinksPvdA), Harmen Krul (CDA), Aukje de Vries (VVD) en André Flach (SGP) hun partijvisies op het gebied van maritieme autonomie, de energietransitie en een betrouwbare overheid. De organiserende partijen kijken terug op een goed debat en waarderen de deelname van de politici. De vragenstellers in het publiek droegen er aan bij de belangen van de brede maritieme sector onder de aandacht te brengen.
Maritieme autonomie
Voor de energietransitie is een grote hoeveelheid aan ‘zeldzame’ aardmetalen nodig. China is daarvan de grootste exporteur, maar komt regelmatig met uitvoerbeperkingen. De debaters trapten af over de houdbaarheid van de situatie waarbij Nederland 90% van deze materialen uit China importeert. Hoe kan de sector concurreren met zwaar gesubsidieerde buitenlandse overheidsbedrijven? Het CDA pleit voor een quotum op handel met deze staatsorganisaties en vindt dat Europa meer industriepolitiek mag bedrijven. De SGP stelt voor de materialen dichter bij huis te zoeken en GroenLinksPvdA ziet wat in een CO2 heffing om de concurrentie in te dammen.
Tegenwoordig wordt slechts 4% van de zeegaande schepen in Nederland gebouwd (ten opzichte van 45% in de jaren 80). De sector ziet kansen in het Maritiem Masterplan om klimaatneutrale schepen te ontwikkelen en te bouwen, maar ziet tegelijkertijd subsidies teruglopen. Over wie de rekening moet gaan betalen, liggen de meningen uiteen. CDA en VVD vinden dat fysieke én fiscale ruimte essentieel is om de nodige stappen te zetten, vooral niet kapotbelasten dus. GroenLinksPvdA streeft naar klimaatneutraliteit in 2040 – wat veel ambitieuzer is dan de huidige doelstelling van 2050 – en zegt juist stellig dat winstgevende bedrijven zwaarder belast kunnen worden om dit te bereiken.
Energietransitie
De maritieme sector zit in een transitie waarin ecologie en economie elkaar de handen moeten gaan schudden. Innovaties zijn nodig, maar kostbaar. Hoewel zaken als de ontwikkeling van duurzame innovaties nu financieel gestimuleerd worden, vreest de sector daar straks niet meer mee te kunnen concurreren met de ‘oude producten’.
Kunnen maritieme partijen de overheid vertrouwen en hier op lange termijn in investeren? Waar GroenLinksPvdA erop vertrouwt dat de energietransitiemarkt zich nog decennia zal ontwikkelen en de marges vanzelf meegroeien, pleit het CDA voor meer financiële prikkels. De SGP vindt dat een marktmechanisme onontbeerlijk is en dat bedrijven die vooroplopen qua duurzaamheid daar best wat extra’s aan mogen verdienen. De VVD maakt de vergelijking met het stikstofdossier. Kijk eerst goed naar de effectiviteit van maritieme duurzaamheidsmaatregelen en voer op basis daarvan langetermijnbeleid in, dat biedt de sector zekerheid om forse investeringen aan te durven.
Betrouwbare overheid
Met nog slechts 1.200 schepen onder de Nederlandse vlag, speelt de vraag hoe reders gestimuleerd kunnen worden om in Nederland te blijven. Volgens GroenLinksPvdA is het onmogelijk om te concurreren met vlagstaten als Malta. Tegen het zere been van het CDA, dat net als de reders in de zaal vindt dat de mondiale markt vraagt om betere dienstverlening ten behoeve van de Nederlandse vloot. Zij pleiten voor het oprichten van een maritieme autoriteit, terwijl GroenLinksPvdA die autoriteit graag bij de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) laat liggen. Alle debaters zijn het eens dat de dienstverlening op de een of andere manier beter op orde moet komen.
Reders en waterbouwers juichen de energietransitie toe, maar vrezen door nieuwe regels ook voor ‘papieren tijgers’ en een ongelijk internationaal speelveld. GroenLinksPvdA wil administratieve lasten verlagen door vergunningstrajecten te verkorten, maar wil stevige grip houden op de voetdrukafdruk die Nederland buiten de landsgrenzen heeft. VVD, CDA en SGP zeggen dat doelen en middelen gescheiden moeten blijven en extra papierwerk alleen daar ingezet moet worden waar het daadwerkelijk bijdraagt aan het doel.
Neerlands trots
Nederlanders mogen trots zijn op onze internationale maritieme rol en traditie, daar zijn alle deelnemende partijen het linksom of rechtsom roerend mee eens.
Huys: “Er wordt wereldwijd hoogstaand gesproken over de Nederlandse maritieme sector.” Hij benadrukte daarbij de rol van Nederlandse bedrijven bij het vlottrekken van het containerschip Ever Given in het Suezkanaal. De Vries sloot af met eenzelfde boodschap van trots, maar ook met de kritische oproep om als sector meer te laten horen en zo beter de ruimte te krijgen om mee te bewegen met veranderende tijden.
Foto’s
Bekijk hier de foto’s.